Batı’nın Yaptırımları İşe Yaramadı mı? Rusya’nın Direniş Hikâyesi

Ekonomik Kuşatma Altında Direnişin Anatomisi

2022 yılı, dünya sahnesinde büyük bir kırılma anına şahitlik etti. Rusya'nın Ukrayna’yı işgal etmesi, sadece bölgesel değil, küresel ölçekte yankı uyandırdı. Batı dünyası, Rusya’nın saldırgan tutumuna karşı ekonomik silahlarını kuşandı ve tarihin en sert yaptırımlarından bazılarını uygulamaya koydu. Peki, bu yaptırımlar gerçekten etkili oldu mu? Rusya, bu ekonomik baskıya nasıl direnebildi? Batı’nın hesaplayamadığı unsurlar neydi?

Bu yazıda, klasik haber başlıklarının ötesine geçerek, Rusya’nın yaptırımlara karşı geliştirdiği stratejileri, küresel dengeler üzerindeki etkisini ve bu süreçte yaşanan ekonomik kırılmaları mercek altına alacağız.

Yaptırımların Anatomisi: Rusya'ya Karşı Ekonomik Silahlar

Rusya’ya yönelik yaptırımlar, birkaç temel alanda yoğunlaştı:

1. Enerji Sektörü: Avrupa Birliği, Rusya’dan petrol ve doğalgaz ithalatını büyük ölçüde kesti. ABD ve İngiltere de Rus petrolüne ambargo uyguladı.
2. Finansal Sistem: Rusya, uluslararası bankacılık sistemi SWIFT’ten çıkarıldı. Batılı finans kuruluşları, Rusya ile ilişkilerini dondurdu.
3. Teknoloji Transferi: Yüksek teknoloji ihracatı yasaklandı. Mikroçipler, askeri donanım ve kritik endüstriyel ekipmanların Rusya'ya girişi engellendi.
4. Bireysel Yaptırımlar: Rus oligarklarının yurtdışındaki varlıkları donduruldu, lüks yaşamlarına erişimleri sınırlandırıldı.

Teoriye göre bu yaptırımlar, Rus ekonomisini felce uğratmalı, Putin yönetimini zayıflatmalı ve hatta halkın ekonomik sıkıntılar nedeniyle rejime karşı ayaklanmasına neden olmalıydı. Ancak beklenen olmadı.

Rusya’nın Direniş Stratejileri: Alternatif Yollar ve Yeni İttifaklar

Yaptırımların açıklanmasından sonra birçok ekonomist, Rusya’nın kısa sürede çökeceğini öngördü. Ancak Rusya, kendisini ekonomik kuşatmaya alacak bu hamleleri yıllar öncesinden öngörmüş ve bir dizi önlem geliştirmişti.

1. Enerji Kartını Oynamak: Avrupa’ya Bağımlılığı Kırmak

Rusya için enerji sektörü, yaptırımlara karşı en büyük kozu oldu. Avrupa’ya doğalgaz akışını büyük ölçüde kesen Moskova, bunun yerine Hindistan ve Çin gibi büyük pazarlara yöneldi. Özellikle Hindistan, Batılı ülkelerin ambargosuna rağmen Rus petrolünü ucuza satın alarak, küresel enerji ticaretinde yeni bir denge oluşturdu.

Ayrıca Rusya, "gölge filolar" olarak bilinen tanker ağları ile petrolünü üçüncü ülkeler üzerinden satmaya başladı. Batı, Rus petrolüne üst fiyat sınırı (price cap) koymaya çalışsa da, Moskova alternatif ticaret yolları geliştirerek bu hamleyi büyük ölçüde etkisiz hale getirdi.

2. Finansal Alternatifler: SWIFT’ten Çıkış, Çin ile İş Birliği

Batı'nın en büyük hamlelerinden biri, Rusya'yı SWIFT sisteminden çıkarmak oldu. Ancak Rusya, finansal altyapısını hızla dönüştürerek Çin'in CIPS sistemine entegre oldu ve ticarette yuan kullanımını artırdı.

Ayrıca Rusya Merkez Bankası, ekonomik istikrarı korumak için hızla faizleri yükseltti ve sermaye kontrolleri uyguladı. 2023 itibarıyla Rus rublesi, kontrollü dalgalanmalar yaşasa da, çöküş beklentilerini boşa çıkardı.

3. Oligarkların Çıkış Yolu: Dubai ve Bağımsız Ekonomik Merkezler

Batı, Rus oligarklarının Avrupa’daki mal varlıklarını dondurduğunda, Rus sermayesi Dubai, Türkiye ve bazı Asya ülkelerine kaydı. Lüks yatlar Avrupa’dan çekilirken, Birleşik Arap Emirlikleri Rus sermayesi için güvenli bir liman haline geldi.

Yaptırımların hedef aldığı Rus milyarderleri, varlıklarını offshore hesaplar ve üçüncü ülkeler üzerinden yönlendirerek, Batı'nın finansal baskısını büyük ölçüde bertaraf etti.

4. Teknolojik ve Askeri Adaptasyon: Çin ve İran'dan Destek

Rusya’ya uygulanan teknoloji ambargosu, özellikle mikroçip ve askeri donanım alanlarında ciddi bir sorun yaratabilirdi. Ancak Çin ve İran gibi ülkelerden gelen destek, Rusya’nın bu açığı kapatmasına yardımcı oldu. Çin, düşük profilli ticaret yolları üzerinden Rusya’ya gerekli yarı iletkenleri ve elektronik bileşenleri sağladı.

Sonuç olarak, Batı’nın teknoloji ambargosu, Moskova’nın askeri kapasitesini tamamen felce uğratamadı.

Batı’nın Yanılgıları ve Yaptırımların Etkisizliği

Batı'nın yaptığı en büyük hatalardan biri, yaptırımların Rus halkı üzerinde hükümet karşıtı bir etki yaratacağını düşünmesiydi. Ancak aksine, Batı’nın ekonomik baskısı, Rus halkını daha milliyetçi bir çizgiye itti ve Kremlin’in propagandasına güç kattı.

Özellikle, Batı'nın bazı çifte standartları –örneğin, Suudi Arabistan gibi ülkelere yaptırım uygulamaması ama Rusya'ya aşırı sert tepki göstermesi– Rusya'da Batı karşıtı söylemleri güçlendirdi.

Ekonomik olarak, Rusya’nın 2023 yılında %3,6 büyümesi, yaptırımların etkisizliğini gözler önüne serdi. Bu süreçte en çok zarar gören taraf ise Avrupa oldu. Enerji fiyatlarındaki artış, Batı'nın kendi ekonomileri üzerinde ters etki yarattı ve halk arasında hükümetlere yönelik eleştiriler arttı.

Sonuç: Yaptırımların Geleceği ve Rusya’nın Ekonomik Direnci

Bugün gelinen noktada, Rusya yaptırımlara karşı büyük bir adaptasyon yeteneği gösterdi. Ekonomik olarak tamamen çökmediği gibi, alternatif ticaret yolları geliştirerek büyümeye devam etti.

Peki, bundan sonra ne olacak? Batı’nın yaptırımları daha da sıkılaştırması mümkün mü?

• Enerji sektöründe daha radikal yaptırımlar uygulanabilir, ancak Rusya zaten Hindistan ve Çin ile sağlam bağlantılar kurdu.
• Finansal sistemde Batı'nın etkisi azalabilir, çünkü dolar hegemonyası zayıflarken, Rusya ve Çin kendi alternatiflerini geliştiriyor.
• Teknoloji alanında yaptırımlar sertleşebilir, ancak bu kez Çin gibi ülkeler devreye girerek denge sağlayabilir.

Kısacası, ekonomik savaş uzun vadeli bir mücadele ve Moskova şu ana kadar bu savaşta beklenenden daha başarılı bir performans sergiledi.

Batı’nın stratejisinin başarısız olup olmadığını ise zaman gösterecek. Ancak kesin olan bir şey var: Rusya’nın ekonomik direnci, uluslararası yaptırımların sınırlarını yeniden tanımlıyor.

Siz de bu konuda okuduğunuz, izlediğiniz veya düşündüğünüz eserleri paylaşabilirsiniz.